بررسی مقایسه ای عناصر مدنی در شعر رودکی، انوری و خاقانی

شعر هر شاعر، آیینه اوضاع اجتماعی و فرهنگی روزگارش است و ابهام و وضوح شعرش نیز تا حدی به جلوه های حیات اجتماعی که بدانها اشاره کرده است، بستگی دارد. لذا، تجزیه و تحلیل شعر شاعران برجسته ای چون: رودکی، انوری و خاقانی، علاوه بر ارائه تصویری روشن از جنبه های زندگی اجتماعی روزگار آنان، می تواند بخشی از پیچیدگیها و دشواریهای شعر آنان را نیز حل کند.در این پژوهش سعی شده است، بخشی از عناصر اجتماعی که شامل آلات موسیقی، ابزار جنگی و پوشاک پارچه می شود، از دیوان رودکی، انوری و خاقانی، استخراج شود؛ نوع، بسامد، ویژگیهای کیفی و روش به کارگیری آن در دیوان هر شاعر مشخص شود؛ ترکیبات وصفی، تشبیهی و استعاری عناصر، دسته بندی، و میزان کاربرد آنها در دیوان هر سه شاعر مورد مقایسه قرار گیرد.مهمترین نتایج این تحقیق به شرح ذیل است:- بیشترین میزان کاربرد عناصر اجتماعی مورد نظر از حیث بسامد به ترتیب مربوط به: ابزار جنگی، پوشاک و پارچه و آلات موسیقی و از نظر تنوع، مربوط به: پوشاک و پارچه، ابزار جنگی و آلات موسیقی است.- رودکی عناصر را بیشتر به شکل یک واژه به کار برده و از تصاویر حسی و تشبیهات ملموس استفاده کرده، و استعاره در شعرش کم است.- انوری، صفات مرکب، تشبیهات حسی و غیرحسی، استعاره های مصرحه و مکنیه و گاهی تصاویر انتزاعی به کار برده است.- خاقانی به دلیل تصویر آفرینی های بسیار، ترکیبات تازه، توصیفات بی نظیر، تنوع تشبیهات حسی و غیرحسی و انواع استعاره، نسبت به دو شاعر دیگر، بویژه رودکی، سبکی ممتاز دارد.